Kim: het stille meisje achter in de klas

Maandag 17 december 2018

Als klinisch psycholoog in opleiding leverde ze vanuit haar behandelpraktijk input voor de Pro Persona jeugdcampagne ‘Kim’, over jongeren met internaliserende problematiek. Hanneke de Boer: ‘Een moeilijk woord. Ik leg het meestal zo uit: het gaat om alles wat je niet ziet maar waar je wel last van hebt.’

 

'Het zijn jongeren zoals Kim, die zich terugtrekken en alles in hun eentje proberen uit te vechten,’ voegt Hanneke toe. ‘Je ziet ze gemakkelijk over het hoofd, zeker op de middelbare school, waar het in vergelijking met de basisschool chaos is. Ze krijgen veel meer verantwoordelijkheid, steeds andere docenten, vrienden worden veel belangrijker. Het botst vaak met ouders, de hormonen razen, en dan moet je ook nog nadenken over wat je later wilt worden. De druk is enorm. Omgaan met afwijzingen is voor veel van mijn cliënten lastig, zeker als er sprake is van depressie en je negatieve gedachten in je hoofd hebt waar je steeds sterker in gelooft. Deze jongeren lopen een groot risico. Niet alleen op het gebied van suïcide, maar ook emotieregulatie kan op latere leeftijd problemen geven.’

 

Interview met Hanneke den Boer

 

 

 

Wat voor probleemgedrag zie je bij deze jongeren?

‘Het ingewikkelde is dat het gedrag niet altijd te onderscheiden is van pubergedrag: somber, onzeker, moe, jezelf waardeloos voelen en verminderde leerprestaties. Maar de problemen zijn vaak heftiger en duren langer: automutilatie, aankomen in gewicht of juist afvallen, angstig, lichamelijke klachten, geen plezier beleven aan dingen, eet- en slaapproblemen en dwanghandelingen. Vaak speelt ook pesten een rol.’

 

Pesten?

‘Enorme onzekerheid ontstaat vaak door pesten of andere nare dingen. Want wat de pesters zeggen, dat wordt waar voor het slachtoffer. Iemand jarenlang lelijk noemen, blijft hangen in je hoofd, je gaat het geloven. Ouders weten vaak niet dat dit speelt. Sowieso vertellen jongeren hun ouders niet alles, en ze willen hen er niet mee belasten.’

 

Speelt social media daarin een rol?

‘Pesten en afwijzen gebeurt ook digitaal, en flink. Kinderen worden zonder pardon uit een Whatsapp-groep gegooid bijvoorbeeld. Ik vraag me af of ouders wel altijd beseffen wat voor impact dat heeft op een kind. Die telefoon is een groot deel van hun leven, pesten gaat thuis gewoon door. Maar diezelfde telefoon biedt ook mogelijkheden. Vrienden maken via Instagram bijvoorbeeld.’

 

Je had het eerder over het risico met betrekking tot suïcide.

‘Deze jongeren hebben vaak last van suïcidale gedachten. Helaas heerst er nog steeds een taboe op het bespreekbaar maken hiervan. Terwijl onze ervaring is dat jongeren het juist heel prettig vinden als je er naar vraagt en ze de ruimte voelen om het erover te hebben. Maar er speelt ook schaamte. Over suïcidale gedachten, maar ook over snijden en krabben, op de meest gekke plekken op het lichaam. Als je het er over kunt hebben ontstaat er ruimte om erover na te denken.’

 

Hoe pak je het aan met deze jongeren?

‘Als eerste ga ik terug naar de basis. Eet je goed, slaap je goed, beweeg je goed? Dat vinden ze heel tuttig, maar het is superbelangrijk. Als je het op orde hebt, ben je een heel eind. Vaak zie je dat er een van de drie niet in orde is. Bijvoorbeeld veel te veel slapen. Of veel te veel of veel te weinig eten. Niet sporten, ook dat zie je veel. Door somberheid is de drempel vaak hoog om iets te gaan doen.’

 

En dan, wat kun je verder doen?

‘Ik gebruik vaak de metafoor: ik ga je helpen ondertiteling te geven aan de film. Er gebeurt heel veel in je lijf. Maar wat? We proberen het samen te snappen en ik help ze er woorden aan te geven. Ik gebruik de therapie die past of maak daarbij gebruik van expertise van collega’s. Soms begeleid ik de jongeren en begeleid mijn collega de ouders. We gebruiken cognitieve gedragstherapie, psychotherapie of systeemtherapie, maar ook groepstherapie.’

  


Foto uit de film ‘Kim’

 

Waarom is de campagne Kim zo belangrijk?

‘Kim laat zien dat jongeren vaak zelf niet snappen wat er aan de hand is. Ze hebben een steuntje nodig van iemand die ziet: het gaat echt niet goed met je. En die zegt: ga er eens over praten. De school is daarin heel belangrijk. Met de campagne beogen we meer aandacht te krijgen voor dat stille meisje of jongen achter in de klas. We moeten voorkomen dat jongeren te lang rondlopen met problemen. Hoe langer het duurt, hoe lastiger het is om er vanaf te komen. Jongeren zitten in een fase waarin ze hun persoonlijkheid ontwikkelen. Is er een stagnatie, dan kan het een onderdeel worden van wie je bent. In de campagne vragen we ook de omgeving van de jongere alert te zijn op het gedrag wat hoort bij deze aandoening. Daarnaast laten we weten dat je bij het wijkteam om hulp kunt vragen.’

 

Houd je van je werk?

‘Zeker! Het puzzelen, samen met de jongere ontdekken waar de stagnatie vandaan komt, dat vind ik het allermooiste. Als ik dan zie dat zij het aandurven de zoektocht te starten in zichzelf, daar heb ik veel respect voor. Op de fiets naar huis of werk puzzel ik mee, denk ik over ze na, dat vind ik fijn om te doen. Vaak komt er een keerpunt in de behandeling: je ziet ze opknappen, energie krijgen en weer leuke dingen doen. Ontroerend mooi!’


Naar het nieuwsoverzicht